Ο Επιτάφιος της παιδείας

«Ανδρών επιφανών πάσα γη τάφος» διαβάζουμε στον «Επιτάφιο» του Περικλή. Αρχαίων κειμένων επιφανών, πάσα αναπροσαρμογή της ύλης, τάφος, αποφασίζει το της Παιδείας υπουργείο.
Για να ξεκινήσει μία ακόμη σχολική χρονιά, χειρότερη και αυτή, της προηγούμενης.

Ο Περικλέους Επιτάφιος ή Επιτάφιος του Περικλή είναι το απόσπασμα από το έργο του αρχαίου Αθηναίου ιστορικού Θουκυδίδη, στο οποίο παρατίθεται ο λόγος που ο Περικλής εκφώνησε το 430 π.Χ. για τους πρώτους νεκρούς του Πελοποννησιακού πολέμου. Ο λόγος βρίσκεται στο δεύτερο βιβλίο του έργου (2.35 έως 2.44) και περιλαμβάνει ένα φλογερό ύμνο στην Αθηναϊκή δημοκρατία και στην αγάπη του Αθηναίου προς την ελευθερία. Το Υπουργείο Παιδείας θεώρησε ότι δεν χωράει στην ύλη ένα κείμενο με το οποίο γαλουχήθηκαν γενιές και γενιές, ένα κείμενο τεράστιας παιδευτικής αξίας το οποίο διδάσκεται παγκοσμίως. Το κείμενο υμνεί την ελευθερία και τη δημοκρατία και μάλλον το υπουργείο θεώρησε ότι είναι περιττό σε σύγχρονους σκλάβους, σε κατοίκους ευρωπαϊκής αποικίας ή σε εξανδραποδισμένους από το ευρώ, ραγιάδες.
Ο Περικλής, για παράδειγμα, λέει ότι έχει επιφυλάξεις για την εκφώνηση επαίνων για τους νεκρούς επειδή «σε άνδρες που αποδείχτηκαν γενναίοι με έργα, πρέπει με έργα να τους αποδίδονται τιμές». Ουσιαστικά εισηγείται στους παρόντες να τιμήσουν έμπρακτα τους νεκρούς και, όπως διαφαίνεται από τη δομή του υπόλοιπου λόγου, το έμμεσο προσκλητήριο αφορά την έμπρακτη υπεράσπιση των λόγων για τους οποίους θυσιάστηκαν οι ήδη πεσόντες, δηλαδή την προάσπιση της δημοκρατίας και της ηγετικής θέσης του αθηναϊκού πολιτισμού, σε περίπτωση που θα χρειαστούν και άλλες θυσίες για την πατρίδα.
Τα λόγια του Περικλή είναι ξεπερασμένα στη σύγχρονη Ελλάδα… Ποιες θυσίες για την πατρίδα; Οι μόνες θυσίες που είμαστε διατεθιμένοι να κάνουμε είναι αυτές που χρειάζονται για να παραμείνουμε στο ευρώ. Οι άλλες δεν μας αφορούν. Και τέλος πάντων, άντε να κάνουμε κι εμείς, αρκεί οι δικές μας θυσίες να μην είναι μεγαλύτερες από των άλλων. Εννοείται, επίσης ότι οι θυσίες δεν πρέπει να αρχίσουν από εμάς αλλά από τους υπόλοιπους ! Το ότι λέμε και ξαναλέμε ότι σε αυτό τον τόπο γεννήθηκε η δημοκρατία, μάλλον δεν σημαίνει ότι θεωρούμε υποχρέωσή μας και την προάσπισή της. Για να παινευόμαστε μεταξύ μας και να ψαρώνουμε τους κουτόφραγκους το λέμε. Και με το υπονοούμενο «εμείς το καθήκον απέναντι στην ιστορία  το κάναμε, σειρά σας τώρα φραγκολεβαντίνοι»!
Η σχολική χρονιά που ξεκίνησε δεν σηματοδοτείται, σημειολογικά τουλάχιστον, από τα χιλιάδες κενά σε θέσεις καθηγητών, από τις ελλείψεις σε διοικητικό προσωπικό, καθαρίστριες και σχολικούς φύλακες ή σχολικούς τροχονόμους. Στο κάτω-κάτω μνημόνια έχουμε. Χωρίς λεφτά πώς περιμένουμε να υπάρχουν καθηγητές στη θέση τους από την αρχή της χρονιάς, οργανωμένα σχολεία, επάρκεια βιβλίων και εκπαιδευτικού υλικού ή παιδιά που δεν θα λιποθυμάνε από την πείνα αφού δεν υπάρχει σάλιο; Και πάλι καλά που έχουμε μήνα Σεπτέμβριο εκλογές και αναβλήθηκαν για τον Οκτώβριο όλα εκείνα τα μέτρα που θα γονατίσουν τις χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων οικογένειες.
Αγωνία για το αποτέλεσμα των εκλογών δεν υπάρχει λόγος να έχουμε. Εφαρμογή του Mνημονίου χωρίς καθυστέρηση ζητά ο Ντάισελμπλουμ, ο γνωστός μας, πλέον, πρόεδρος του Eurogroup. Ερωτηθείς σχετικά με το τί περιμένει μετά τις επικείμενες ελληνικές εκλογές, σημείωσε πως αν και η κατάσταση αυτή τη στιγμή δεν είναι «πολιτικά ξεκάθαρη», υπάρχει μια ευρεία πλειοψηφία στα υποψήφια κόμματα, που υποστηρίζει την συμφωνία και δήλωσε «αισιόδοξος για οποιοδήποτε αποτέλεσμα προκύψει από τις εκλογές».
Σύμφωνα με τον ίδιο, οι υπουργοί Οικονομικών της Eυρωζώνης ενημερώθηκαν από τον υπηρεσιακό  Έλληνα υπουργό Γιώργο Χουλιαράκη για την προετοιμασία της εφαρμογής των συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων, αναγνωρίζοντας ότι κάτω από τις παρούσες συνθήκες δεν είναι δυνατή η νομοθέτηση. Ωστόσο, έκαναν σαφές την ανάγκη να σχηματιστεί κυβέρνηση το συντομότερο δυνατό, καθώς η πρώτη αξιολόγηση αναμένεται να ξεκινήσει τον Οκτώβριο, όταν και θα πρέπει να έχουν ψηφιστεί τα πρώτα προαπαιτούμενα. Τελειωμένα πράγματα δηλαδή, δεν υπάρχει λόγος να ξενυχτίσουμε τη βραδιά των αποτελεσμάτων …
Σημειολογικά, λοιπόν, η νέα σχολική χρονιά περισσότερο σηματοδοτείται από την κατάργηση της διδασκαλίας ενός παγκοσμίως γνωστού αρχαίου ελληνικού κειμένου αφού αναδεικνύει την όλο και μεγαλύτερη πνευματική φτώχεια που βιώνει η παιδεία μας. Αυτή τη φτώχεια που δεν οφείλεται στην έλλειψη χρημάτων αλλά στην απουσία ιδανικών, αξιών, ευγενών στόχων και οραμάτων. Άκου να έχουμε ως προτεραιότητα την υπεράσπιση της δημοκρατίας και της ελευθερίας! Τι λέει το παλικάρι; Εδώ κοιτάμε να σώσει ο καθένας το τομάρι του, κοιτάμε πώς θα τη βγάλει ο καθένας καθαρή και αυτός ο Περικλής μας μιλάει για δημοκρατίες και ελευθερίες; Χορταίνεις με αυτά; Άσ’το δεν είναι αυτά για εμάς. Να κοιτάξουμε να σώσουμε τώρα τις δουλίτσες μας κι όταν χορτάσουμε, το ξανασυζητάμε!
Κάπως έτσι πρέπει να σκέφτηκε και το υπουργείο. Είχε παρκάρει τον Επιτάφιο στα Αρχαία Γενικής Παιδείας της Γ΄ Λυκείου, ένα μάθημα που δεν διάβαζε σχεδόν κανείς, αφού δεν ήταν πανελλαδικά εξεταζόμενο. Υπάρχουν μαθητές της Θεωρητικής κατεύθυνσης που αποφοίτησαν, μη γνωρίζοντας καν ότι υπήρχε αυτό το κείμενο στην ύλη του μαθήματος. Ε, τώρα το υπουργείο κατάργησε τελείως το κείμενο. Η ώρα δόθηκε σε πιο «πρακτικά» μαθήματα.Δεν έμεινε καν ούτε ως μάθημα επιλογής. Δεν είναι εποχές για παιδεία. Το κείμενο έβαζε σε σκέψεις τα παιδιά για την ύπαρξη της άμεσης δημοκρατίας. Δημιουργούσε τάσεις αμφισβήτησης των αξιών μιάς κοινωνίας αλλά και της ίδιας της δομής της. Γαλουχούσε ελευθερία, προκαλούσε αυτοσυνειδητοποίηση, δημιουργούσε αντιπαραθέσεις και προκαλούσε την κρίση και την κριτική. Αλλά είπαμε … δεν είναι εποχές για τέτοια. Το σχολείο δεν προσανατολίζεται πλέον στο να παιδεύει αλλά να εκπαιδεύει. Υποψήφιους εργαζόμενους και γι’ αυτό ώρες παίρνουν μαθήματα που «συνδέουν με την παραγωγή». Η διάπλαση του χαρακτήρα των εφήβων, ο συναγερμός της ψυχής τους και η δόνηση του μυαλού τους μάλλον κρίνονται «αντιπαραγωγικά». Νεκρώνονται συστηματικά και γι’ αυτά θα γράφονται οι σύγχρονοι επιτάφιοι.
Ο Επιτάφιος απευθύνεται σε πολίτες κι όχι σε υπηκόους. Μιλά για το πόσο σημαντική είναι η συμμετοχή στα κοινά, ώστε κάποιος και να εργάζεται και να ασχολείται με την πολιτική, κι αυτό οφείλεται στο ότι «μόνον εμείς οι Αθηναίοι θεωρούμε ότι όποιος μένει αμέτοχος στα κοινά δεν είναι φιλήσυχος αλλά άχρηστος»: «μόνοι γάρ τον τε μηδέν τώνδε μετέχοντα ούκ απράγμονα, αλλ’ αχρείον νομίζομεν».